Kaligrafia - od czego zacząć?

Kaligrafia to sztuka estetycznego pisania, która, choć od kilku dekad stopniowo traci na znaczeniu, wciąż jest uznawana za bardzo wartościową umiejętność. Co najważniejsze, dzięki opanowaniu pisma kaligraficznego, można poczuć prawdziwą przyjemność z pisania - zwłaszcza w połączeniu z odpowiednio dobranym piórem. Jak pisać kaligraficznie i od czego należy zacząć?

Historia kaligrafii w edukacji

Na początek warto zwrócić uwagę na pozycję kaligrafii w systemie edukacji. Obecnie już od ok. 1960 roku nie jest to obowiązkowy przedmiot w polskich szkołach, jednak przez długi czas kaligrafia pozostawała jednym z podstawowych zagadnień na zajęciach z języka polskiego. W zależności od kraju historia kaligrafii w nauczaniu sięga różnych czasów - podczas gdy w Polsce przedmiot ten zyskał znaczenie zwłaszcza na początku XX wieku, w niektórych regionach, np. w Azji Wschodniej, był on ważnym elementem edukacji już od starożytności. W pierwszej połowie XX wieku pojawiło się również wiele polskich podręczników do nauki kaligrafii. Uczniowie mogli dzięki temu nie tylko nauczyć się pięknego i czytelnego pisma - uważano wtedy również, że kaligrafia sprzyja rozwojowi zamiłowania do porządku i czystości. Co więcej, nauka pisma kaligraficznego miała dodatkowo rozwijać cierpliwość i charakter. Same podejścia do realizacji tego przedmiotu były różne i obejmowały m.in. następujące sposoby:

• metodę poglądową, która polegała głównie na obserwacji znaków i ich przepisywaniu;
• pisanie w powietrzu - dokładne opisywanie symboli wraz z jednoczesnym zakreślaniem go w powietrzu, bez dotykania kartki;
• metodę linearną - pisanie ze wsparciem linii, które pomagały w utrzymaniu równego kroju pisma;
• metodę mechaniczną - przepisywanie liter ze wzoru (najczęściej z pomocą kalki);
• metodę angielską lub amerykańską - ćwiczenie partii rąk i dłoni wykorzystywanych podczas pisania.

Poszczególne metody mogły być łączone ze sobą lub wykorzystywane w następujących po sobie etapach. Choć obecnie takie podejście do nauki pisma poszło już w niepamięć, warto mieć na uwadze stosowane dawniej metody - niektóre z ćwiczeń mogą być pożyteczne również dzisiaj.

Kaligrafia - jak zacząć? Przede wszystkim: odpowiednie wyposażenie

Aby w pełni zrozumieć, jak pisać kaligraficznie, niezbędne będą odpowiednie narzędzia do pisania. Przede wszystkim mowa o piórze - mimo że kaligrafia jest teoretycznie możliwa z użyciem długopisu, z uwagi na swoją budowę to właśnie pióro znacznie lepiej sprzyja kreśleniu starannych, estetycznych liter. Należy pamiętać, że pióra do kaligrafii nieco różnią się od popularnych piór wieczystych. Najważniejszym elementem jest stalówka, która powinna być dobrana zarówno do poziomu doświadczenia, jak i indywidualnych preferencji osoby piszącej. Komponenty tego typu dzielą się na dwa główne rodzaje:

• stalówki sztywne (o stałej twardości) - z ich użyciem można uzyskać precyzyjne, jednolite linie; stalówki sztywne mogą być przycięte na prosto lub pod kątem;
• stalówki elastyczne - ich twardość różni się w zależności od siły nacisku, co pozwala na kontrolowanie grubości linii ze znacznie większą dokładnością.

Obydwa warianty sprawdzą się dla początkujących, jednak należy mieć na uwadze, że są one przystosowane od innych krojów pisma. Podczas gdy stalówki sztywne są odpowiednie do klasycznych typów kaligrafii takich jak uncjała i italika, nowoczesne kroje (a także starsze skrypty angielskie i amerykańskie, takie jak Copperplate czy Spencerian) będą lepiej wyglądać ze stalówką elastyczną. Przed wyborem warto zatem zapoznać się z wyglądem poszczególnych krojów i wybrać opcję, która najbardziej odpowiada indywidualnym preferencjom.

Kolejny element wyposażenia, w który należy się zaopatrzyć przed rozpoczęciem nauki kaligrafii, jest tusz lub atrament. Poszczególne produkty mogą mieć różne właściwości, jednak najczęściej do pisma kaligraficznego zaleca się standardowe, ciemne tusze. Oprócz tego przyda się specjalny papier - mimo że litery można kreślić również w zwykłym zeszycie, na najlepsze rezultaty można liczyć z wysokiej jakości papierem gładkim.

Kaligrafia - czym pisać jako osoba początkująca?

Główną różnicą pomiędzy piórami do kaligrafii jest wspomniany już rodzaj stalówki. Nie jest to jednak jedyna kwestia, na którą należy zwrócić uwagę przy zakupie. Spore znaczenie ma również jakość wybranego produktu - jeśli pióro nie jest odpowiednio dostosowane do kaligrafii i nie zapewnia wygody podczas pisania, można się szybko zniechęcić. Z tego względu zalecamy wybór rozwiązań od zaufanych dostawców ze stabilną pozycją na rynku. Jednym z najbardziej znanych producentów jest firma Parker, której produkty są dostępne w naszej ofercie.

Jak pisać? Kaligrafia krok po kroku

Wiemy już, jak przygotować się do ćwiczenia tej wyjątkowej dyscypliny, jaką jest kaligrafia - od czego zacząć właściwy trening? Na początek warto postawić na podstawowe ćwiczenia, które pozwolą oswoić się zarówno z samym działaniem pióra, jak i sposobem rozprowadzania tuszu po papierze. Zalecamy przy tym spokojne podejście - pierwsze kroki mogą stanowić pewne wyzwanie, jednak cierpliwość i uważne pisanie znacznie zaowocuje w przyszłości. Jak pisać piórem od kaligrafii? Można zacząć np. od następującej serii ćwiczeń:

• Kreślenie linii - na rozgrzewkę warto zapisać na kartce kilka kresek w różnych kierunkach. To pozwoli skutecznie opanować wygodny sposób trzymania pióra, a także oswoić swoje dłonie z ruchami, które mogą być nieco inne niż w przypadku pisania długopisem.
• Pisanie pojedynczych liter - w sieci można znaleźć wiele różnorodnych przykładów pisma kaligraficznego, podzielonego na litery. W zależności od preferencji można podejść do tego tematu na różne sposoby. Warto w tym momencie wrócić do metod nauczania kaligrafii stosowanych dawniej w szkołach: dla niektórych osób lepiej sprawdzi się metoda poglądowa, z kolei dla innych korzystniejszą opcją będzie skorzystanie z kalki. Należy mieć także na uwadze, że duże litery są na ogół łatwiejsze niż litery małe - polecamy zatem najpierw przećwiczyć litery duże.
• Łączenie liter - same litery to dopiero początek! Poprawne pismo kaligraficzne wymaga zwrócenia uwagi na odpowiednie, estetyczne łączenie różnych znaków. Należy pamiętać o utrzymaniu płynności pisma, równej długości linii i czytelnego łączenia liter.
• Ozdobniki - po opanowaniu liter i ich łączenia można już przejść do ćwiczeń, które pozwolą nadać zapisywanym treściom nieco indywidualnego stylu. Dodatkowe kreski, zwoje, pętle - możliwości jest naprawdę sporo. To dobry moment, by nieco poeksperymentować i dostosować wygląd liter pod kątem swoich preferencji.

Jak pisać kaligraficznie? Cierpliwość to podstawa

Choć z pozoru pismo kaligraficzne może wydawać się łatwe, pełne opanowanie pióra często okazuje się niemałym wyzwaniem. Z tego względu podczas nauki niezbędna może być spora doza cierpliwości. Chcąc pięknie pisać, warto jednak przyłożyć się do tej kwestii - pismo kaligraficzne zapewnia szereg dodatkowych korzyści, takich jak ćwiczenie pamięci, poprawa koncentracji czy ćwiczenie rzadziej używanych mięśni rąk i dłoni.